HỆ SINH THÁI CÔNG NGHIỆP VĂN HÓA VÀ VAI TRÒ CỦA ĐÀO TẠO

HỆ SINH THÁI CÔNG NGHIỆP VĂN HÓA VÀ VAI TRÒ CỦA ĐÀO TẠO

Trịnh Đăng Khoa

Công nghiệp văn hóa có thể được hiểu là một mô hình phát triển văn hóa dựa trên sáng tạo, sản xuất, kinh doanh và tiêu dùng sản phẩm văn hóa theo phương thức công nghiệp. Sản phẩm văn hóa vừa mang tính hàng hóa đặc biệt, vừa chứa đựng giá trị thẩm mỹ, tri thức và bản sắc dân tộc. Một nền công nghiệp văn hóa hoàn chỉnh luôn gắn với sáu yếu tố cốt lõi: thị trường, sáng tạo, sản xuất, kinh doanh, tiêu dùng và quản trị. Trong đó, quản trị giữ vai trò điều tiết, kiến tạo và dẫn dắt mối quan hệ cung – cầu nhằm đảm bảo sản phẩm văn hóa phát triển đúng quy luật kinh tế nhưng vẫn đúng định hướng giá trị văn hóa của xã hội.

TS. Trịnh Đăng Khoa chấm thi vòng tranh đấu chung kết xếp hạng và phát biểu trong Ngày hội Khởi nghiệp sáng tạo lĩnh vực Công nghiệp văn hóa TP.HCM 2025 do Trung tâm Khởi nghiệp sáng tạo TP.HCM (SIHUB) trực thuộc Sở Khoa học và Công nghệ TP.HCM tổ chức ngày 14/11/2025.

Muốn công nghiệp văn hóa vận hành đúng nghĩa, phải kiến tạo được hệ sinh thái công nghiệp văn hóa. Hệ sinh thái này không chỉ gồm các chủ thể sáng tạo và doanh nghiệp văn hóa, mà còn là sự liên kết giữa công nghệ, dữ liệu, thiết chế văn hóa, chính sách, không gian sáng tạo và cộng đồng công chúng. Khi các thành tố được kết nối, dòng chảy sáng tạo sẽ được kích hoạt; di sản, tri thức, nghệ thuật được chuyển hóa thành sản phẩm, dịch vụ văn hóa có giá trị; và thị trường văn hóa được mở rộng một cách bền vững. Đây cũng là cách mà nhiều đô thị lớn trên thế giới đã phát triển để đưa văn hóa trở thành động lực kinh tế, và Thành phố Hồ Chí Minh đang có đầy đủ điều kiện để tiến theo hướng đó.

Trong toàn bộ hệ sinh thái ấy, nhân lực là yếu tố quyết định. Công nghiệp văn hóa không thể hình thành nếu thiếu “mẫu người công nghiệp văn hóa” – những con người vừa am hiểu văn hóa – nghệ thuật, vừa có năng lực quản trị, tư duy sáng tạo, khả năng tổ chức sản xuất, vận hành thị trường và ứng dụng công nghệ. Đây không chỉ là nguồn nhân lực làm chính sách hay làm nghệ thuật, mà là lực lượng có khả năng kết nối giữa sáng tạo – sản xuất – kinh doanh – tiêu dùng. Thực tế hiện nay cho thấy lực lượng này còn thiếu và chưa được đào tạo một cách bài bản, trong khi nhu cầu thị trường và yêu cầu phát triển đô thị sáng tạo của TP.HCM đang tăng rất nhanh.

Trước yêu cầu đó, Trường Đại học Văn hóa TP.HCM khẳng định vai trò là đơn vị nòng cốt trong đào tạo nguồn nhân lực quản trị văn hóa nghệ thuật và nhân lực cho công nghiệp văn hóa. Nhà trường định hướng phát triển các chương trình đào tạo mới mang tính đặc thù như Quản trị văn hóa nghệ thuật, Công nghiệp văn hóa, và chương trình đào tạo theo mô hình đại học chia sẻ – liên kết giữa các trường đại học và các cơ sở thực hành. Mục tiêu là hình thành đội ngũ nhân lực có tư duy thị trường, năng lực sáng tạo, khả năng vận hành các mô hình sản xuất – kinh doanh văn hóa, cũng như năng lực khai thác và phát huy giá trị di sản bằng công nghệ và đổi mới sáng tạo.

Đào tạo nhân lực cho công nghiệp văn hóa không chỉ là đào tạo nghề, mà là đào tạo những chủ thể có thể đưa giá trị văn hóa trở thành sức mạnh mềm và nguồn lực kinh tế. Với trách nhiệm xã hội và sứ mệnh của một cơ sở đào tạo đầu ngành, Trường Đại học Văn hóa TP.HCM cam kết đồng hành cùng TP.HCM trong chiến lược phát triển công nghiệp văn hóa, đóng góp vào việc xây dựng thành phố trở thành trung tâm văn hóa – sáng tạo hàng đầu của cả nước.